Οδηγίες για την έρευνα

Τα ανεμοπορούντα αεραθλήματα (παραπέντε, αετός, ανεμόπτερο) εκμεταλλεύονται τα ανοδικά ρεύματα. Αυτά δημιουργούνται από αστάθεια της ατμοσφαίρας. Οι καλοκαιρινές αύρες (θαλάσσιες και ορεινές) δημιουργούνται από την ίδια ατμοσφαιρική αστάθεια. Τα ανοδικά ρεύματα και οι αύρες είναι αλληλένδετα.

Οι αύρες μπορεί να ευνοούν ή να δυσχεραίνουν τις ανεμοπορικές πτήσεις μας.
Μια αύρα που προσπίπτει σε μια πλαγιά μπορεί να δημιουργεί δυναμικό για θαυμάσιες πτήσεις. Αντιθέτως, μια θαλάσσια αύρα μπορεί να φέρει σε κάποια πλαγιά ευσταθείς μάζες και να χαλάσει την αστάθεια που δημιουργεί τα θερμικά μας.
Τα θερμικά που ανεβαίνουν τις ηλιόλουστες πλαγιές δημιουργούν αύρες από την κοιλάδα προς τα όρη. Αντιθέτως, μόλις πέσει ο ήλιος, τα καθοδικά στις σκοτεινές πλαγιές δημιουργούν αύρες από τα όρη προς τις κοιλάδες.
Όλα αυτά τα φαινόμενα επηρεάζουν τις πτήσεις μας. Η γνώση των ανοδικών ρευμάτων μιας περιοχής είναι ταυτόσημη με την γνώση των αυρών της περιοχής. Σε περιοχές εντατικής ανεμοπορικής δράσεως (πχ. στις Άλπεις) υπάρχει καταγεγραμμένη η τοπική πείρα των ανεμοπορούντων. Στην χώρα μας η πείρα είναι λίγη και δεν είναι καταγεγραμμένη.

Η γενική θεωρία δεν μπορεί να μας δώσει την επικρατούσα κατάσταση στα βουνά. Για παράδειγμα, στις Άλπεις υπάρχουν ηλιόλουστες πλαγιές που μοιάζουν να έχουν σίγουρο ανοδικό. Και όμως έχουν καθοδικό όλη την ημέρα, λόγω συνεχείας της ροής από την άλλη πλευρά του βουνού.
Είναι επιθυμητή η συγκέντρωση της τοπικής πείρας των ανεμοπορούντων από όλη την Ελλάδα, με σκοπό την σύνταξη ενός λεπτομερούς χάρτου αυρών από ώρας σε ώρα. Αυτό θα μας οδηγήσει σε προτιμητέες τοποθεσίες για ανεμοπορικές πτήσεις και προτιμητέες διαδρομές. Θα μας απαλλάξει και από πολλές περιοχές που δεν είναι ελπιδοφόρες.

Οι μετεωρολόγοι που κατασκευάζουν ψηφιακά μοντέλα για τις τοπικές αύρες, θα βρουν στις σελίδες μας τα στοιχεία που χρειάζονται για να επαληθεύσουν τα αποτελέσματα των μοντέλων τους, όχι για κάποιες μόνο ημέρες που θεωρούν τυπικές, αλλά για την μέση ημέρα αύρας, όπως προκύπτει από την μακρά τοπική πείρα των κατοίκων κάθε περιοχής.
Εισαγωγή στις αύρες

Το απόσπασμα που παραθέτουμε είναι από το βιβλίο "Αερο-ναυτική μετεωρολογία" της αερολέσχης Εδέσσης.






Γενικές οδηγίες για τις αναφορές

Η αύρα είναι ένα τοπικό φαινόμενο. Μπορεί να καλύπτει μία ευρύτερη περιοχή, μπορεί όμως να έχει τοπικές ιδιαιτερότητες. Μπορεί σε μια κοιλάδα να υπάρχει, ενώ στην διπλανή να μην υπάρχει. Λίγα χιλιόμετρα μπορεί να δίνουν τελείως διαφορετική εικόνα.
Για παράδειγμα, στον Ισθμό της Κορίνθου οι ναυτικοί των ρυμουλκών δεν αναφέρουν νυκτερινή απόγειο αύρα. Ελάχιστα χιλιόμετρα νοτιότερα, στην παραλία των Κεχριών, οι ντόπιοι ψαράδες μας αναφέρουν "τα στεριανά". Την ιδιαιτερότητα αυτή μας επιβεβαιώνει ψαράς από το γειτονικό Καλαμάκι που ψαρεύει σε όλη την περιοχή. Τόσο τοπική μπορεί να είναι η αύρα.
Η θαλάσσια αύρα μπορεί να εμφανίζεται νωρίς το πρωί, μπορεί όμως να φθάνει σε ορισμένα σημεία μόνο αργά το απόγευμα περί την δύση του ηλίου. Για την αύρα του Σαρωνικού, κλασσικό παράδειγμα είναι ο Κόρφος, όπου η απογευματινή αύρα αργεί πολύ να φθάσει, ή και δεν φθάνει καθόλου.
Η αύρα λοιπόν χρειάζεται έρευνα πολύ λεπτομερή. Πρέπει κανείς να είναι πάντα έτοιμος για την έκπληξη. Ψάχνει πχ. σε κάποια περιοχή για ημερήσια αύρα και βρίσκεται μπροστά σε νυκτερινή αύρα που ο καθ' ένας γνωρίζει και που έχει ιδιαίτερο τοπικό όνομα.
Η έρευνα αρχίζει πάντα με καταγραφή των τοπικών φαινομένων που ο ίδιος ο ερευνητής γνωρίζει καλά. Μετά από συχνή απογείωση από κάποια πλαγιά, μπορεί να παρατηρηθεί εμφάνιση ευνοϊκού αναβάτη, κάποια ορισμένη ώρα. Μπορεί να παρατηρηθεί στροφή του ανέμου σε ορισμένη πάντα ώρα. Μπορεί να παρατηρηθεί καταβάτης από το βουνό, που σταματάει τις πτήσεις κάποια ώρα το απόγευμα. Αυτά πρέπει να καταγραφούν, όχι με το ρολόι για κάποια ορισμένη ημέρα, αλλά με την πείρα που προέκυψε για την περιοχή μετά από μακρά χρήση της.
Προφανώς, οι αύρες αφορούν μόνο την θερμή περίοδο του έτους (από τον Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο).
Οι αύρες είναι πιο χαρακτηριστικές όταν δεν υπάρχει ισχυρός γενικός άνεμος (πχ το καλοκαιρινό Μελτέμι).
Ένα σπάνιο περίεργο φαινόμενο δεν μας ενδιαφέρει. Ενδιαφέρει ο τυπικός καλοκαιρινός καιρός που τόσο καλά γνωρίζουν από την πείρα τους οι ψαράδες, οι βοσκοί και οι γεωργοί.
Αν αρχίσετε ευρύτερη έρευνα για την αύρα, μην αποταθείτε σε βενζινοπώλες και τοπικούς παράγοντες. Αυτούς θα τους συναντήσετε εύκολα, αλλά αυτοί σπάνια ενδιαφέρονται για τον καιρό.
Οι ψαράδες είναι οι καλύτεροι πληροφοριοδότες. Οι πιο ηλικιωμένοι γεωργοί ήταν στο παρελθόν καλή πηγή γνώσεων. Σήμερα όμως αυτοί είναι λιγότεροι και στους αγρούς συναντάτε συνήθως αλλοδαπούς εργάτες γης. Αντιθέτως, τα κοπάδια έχουν μεγάλη οικονομική αξία που δεν την εμπιστεύεται κανείς εύκολα σε αλλοδαπούς. Έτσι οι βοσκοί παραμένουν σήμερα οι πιο πολύτιμοι πληροφοριοδότες στην ξηρά.
Η αρχική ερώτηση για την προσέγγιση του προβλήματος, πρέπει να είναι γενική και ευχάριστη: "Το καλοκαίρι, τις μέρες που κάνει πολύ ζέστη, έρχεται από κάπου κάποιο αεράκι που σας δροσίζει. Από που έρχεται;" Το ευχάριστο κλίμα έχει ήδη δημιουργηθεί.
Με την πρώτη ερώτηση φαίνεται αν ο συνομιλητής καταλαβαίνει περί τίνος του μιλάμε. Συνεχίζουμε ρωτώντας, τι ώρα αρχίζει ο άνεμος, τι ώρα σταματάει, αν στρέφει ενδιαμέσως. Πως ονομάζεται ο άνεμος. Τι φυσάει το βράδυ.
Για την καταγραφή των στοιχείων μην εμφανίσετε μολύβι και χαρτί. Θα κινήσετε την υποψία ότι είστε κρατικοί υπάλληλοι (εφοριακοί ή κάτι τέτοιο) και δεν θα έχετε καλή υποδοχή. Αποφύγετε επίσης κάθε είδος μικροφώνου. Το μικρόφωνο άλλοι μεν το αποφεύγουν, άλλοι δε το πιάνουν και δεν το αφήνουν.
Καλύτερα να χρησιμοποιήσετε ελεύθερη συζήτηση την οποία να καταγράψετε αμέσως μετά, γυρίζοντας στο αυτοκίνητό σας. Η χρήση μικρού μαγνητοφώνου στο αυτοκίνητο, μάς επιτρέπει άνετα να καταγράφουμε πολλά σχόλια για κάθε αναφορά. Η απομαγνητοφώνηση γίνεται μετά την επιστροφή στην βάση μας.
 

Τι περιλαμβάνει μία αναφορά αύρας;

Περιλαμβάνει την ημερήσια εξέλιξη της αύρας σε ένα συγκεκριμένο σημείο.
Παραθέτουμε ένα τυποποιημένο έντυπο αναφοράς αύρας που συντάξαμε πριν από μερικές δεκαετίες.





Έχει την μορφή που έχουν οι έρευνες αγοράς ή οι σφυγμομετρήσεις. Δεν το χρησιμοποιήσαμε όμως συχνά. Συνήθως οι αναφορές μας είναι πιο περιγραφικές, με περισσότερα λόγια και σχόλια για τον αναφέροντα και τις απόψεις του.
Η κατεύθυνση του ανέμου χρειάζεται προσοχή. Οι κατευθύνσεις (βοράς-νότος) δεν είναι πάντα κατανοητές. Επιπλέον ο άνεμος μπορεί να ονομάζεται έτσι, ενώ έρχεται από αλλού. Ένας νοτιάς μπορεί να έρχεται από ΝΑ ή ΝΔ. Καλύτερα να καταγράφετε τον τόπο προελεύσεως, τον τόπο που εσείς βλέπετε, όχι αυτόν που σας ονομάζουν. Μπορεί ο άνεμος να λέγετε Τρικαλινός και στο σημείο που βρισκόσαστε να έρχεται από την Λαμία.
Το τοπικό όνομα του ανέμου πρέπει να καταγράφεται πάντα.Τα ονόματα αλλάζουν σε γειτονικούς τόπους. Για παράδειγμα το Κατάι του Σωλομού ονομάζεται Κατάχι στα γειτονικά Εξαμίλια. Τα ονόματα αυτά θα χαθούν με τον χρόνο και θα χάσουν την τοπική χροιά τους. Πρέπει να τα καταγράφουμε.
Η ένταση του ανέμου δεν καταγράφεται εύκολα. Δεν εκτιμάται εύκολα σε κόμβους ή σε χλμ/ω. Η εκτίμηση της μέσης εντάσεως του ανέμου είναι πολύ υποκειμενική για τον αναφέροντα, αλλά και για τον καταγράφοντα. Μια γενική αναφορά εντάσεως είναι επιθυμητή, περισσότερο όμως είναι επιθυμητή η αναφορά ενισχύσεως, στροφής, ή εξασθενίσεως σε ορισμένες ώρες.

Τι προκύπτει από τις αναφορές;

Αναφορές από πολλά σημεία μιας περιοχής μας επιτρέπουν να εκτιμήσουμε την εξέλιξη της ροή της αύρας κατά την διάρκεια του 24ώρου. Για παράδειγμα παραθέτουμε σχέδιο με την εξέλιξη της αύρας του Σαρωνικού.
Οι ώρες που επιλέξαμε είναι οι μέσες ώρες της αντίστοιχης φάσεως.





Στο επόμενο παράδειγμα σημειώνονται οι ώρες όπου συνήθως γίνεται στροφή της αύρας σε διάφορα σημεία όπου είχαμε δραστηριότητα αετών και παραπέντε. Τα βέλη εικονίζουν κατεύθυνση και όχι ένταση. Η Κόρινθος και ο Ωρωπός εικονίζουν (με διακεκομμένη γραμμή) αναφορές υπάρξεως νυκτερινού καταβάτη.





Στα πλήρη κείμενα τέτοιων άρθρων μπορείτε να έχετε πρόσβαση από τον χάρτη της Ελλάδος στην αρχική σελίδα. Επάνω στον χάρτη διαλέξετε την περιοχή που σας ενδιαφέρει και κάνετε κλικ στην αντίστοιχη κουκίδα. Θα εμφανισθεί περίληψη στα αγγλικά και θα έχετε πρόσβαση στο πλήρες ελληνικό κείμενο σε .jpg ώστε να μπορεί να εκτυπωθεί όπως ακριβώς δημοσιεύθηκε στην πηγή.


Συγκλήσεις αυρών

Μία αύρα που ανεβαίνει την πλαγιά ενός βουνού μπορεί να συναντάει την αύρα της αντίθετης πλαγιάς και να δημιουργεί ισχυρότατα θερμικά. Το θέμα είναι πολύ ενδιαφέρον για τις πτήσεις μας.
Συγκλήσεις της αύρας με αντίθετο γενικό άνεμο (μελτέμι) είναι σύνηθες καλοκαιρινό φαινόμενο στην χώρα μας. Η σύγκληση αυτή ονομάζεται μέτωπο αύρας.





Το που βρίσκεται μια τέτοια σύγκληση πάνω σε επίπεδο έδαφος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Σε ορεινούς όμως όγκους, η σύγκληση έχει την τάση να δημιουργείται σε ορισμένες κορυφογραμμές, όπως φαίνεται στο επόμενο σχήμα. Το βουνό είναι σαν να αφήνει πίσω του "σκιά ανέμου".





Η Ελλάδα το καλοκαίρι έχει πάντα μία τάση για βόρειο ρεύμα. Οι αύρες παίζουν εκεί πάνω το δικό τους τοπικό παιχνίδι και κάνουν τις πτήσεις μας ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσες.
Οι συγκλήσεις μάς επιτρέπουν να πετάμε για μεγάλες αποστάσεις, σε συνεχή άνοδο, κατά μήκος τους. Αυτό γίνεται συχνά στην χώρα μας. Μια σύγκληση που μετακινείται, θα μπορούσε να μας επιτρέψει να ταξιδεύσουμε μαζί της. Τέτοιες αναφορές δεν έχουμε ακόμα.
Πολλά φαινόμενα που επισημαίνουμε για το κέφι μας σαν ιπτάμενοι, έχουν ενδιαφέρον για περισσότερη έρευνα από τους επαγγελματίες ερευνητές. Η συνεργασία μας με τους μετεωρολογικούς φορείς υπήρξε πάντα πολύ στενή.